حق العمل کاری در قانون تجارت ، به معنای وکالت برای انجام امور تجاری است. حق العمل کاری همان دستمزدی است که در ازای فروش کالا از صاحب کالا دریافت می شود. حق العمل کار تا زمان فروش و تحویل آن به مشتری و یا در زمان خرید و تحویل آن به آمر مسئولیت دارد.

بنابراین به کالای مورد معامله در حسابداری کالای امانی گفته می شود. آمر با هدف پنهان کردن هویت خود در آن معامله و یا آشنایی نداشتن به بازار کالا برای خرید و فروش از مزایای حق العمل کاری استفاده می کند. با مطالعه این مقاله با حق العمل کاری، وظایف و مسئولیت های حق العمل کار، مخارج و نحوه حسابداری حق العمل کاری آشنا خواهید شد. 

حق العمل کاری چیست؟

حق العمل کاری همان بهایی  است که طبق قراردادی که بین طرفین منعقد می شود تا مزدی در ازای معامله ای که  به خواست و حساب دیگری انجام می دهد، به شخص انجام دهنده کار پرداخت می شود.  شاید بارها عبارت کمیسیون را شنیده باشد، حق العمل کاری معادل فارسی این کلمه است. به رقمی، حق العمل کار از جانب شخص دیگر، معامله می کند و کارمزد حق العمل کار را در ازای معامله انجام شده طبق قرارداد با آمر دریافت می کند.   آمر شخصی است که دستور خرید و فروش و انجام معامله را به حق العمل کار می دهد. حق العمل کار در گمرک معنی متفاوتی دارد و حق العمل کار گمرک و یا کارگزاران گمرک  به شخصی اطلاق می شود که به نیابت صاحب کالا تمام امور ترخیص و گمرکی را انجام می دهند. 

افراد به بهانه های مختلف  به استفاده از حق العمل کاری روی می آورند. برای مثال فردی تخصص در رشته مورد نظر ندارد یا اینکه اعتبار خود را در بازار از دست داده و نمی خواهد طرف معامله قرار بگیرد.

بموجب ماده 357 قانون تجارت، حق العمل کار بنام خود و به حساب دیگری معامله می کند ولی  دلال به نام و حساب دیگری دلالی می کند. حق العمل کاری هم مثل دلالی عقد جایز، اذنی و معوض می باشد چون در مقابل عمل خود، حق العمل دریافت می کند. دلالی، حق العمل کاری و تصدی گری حمل و نقل اصولاَ تابع مقررات وکالت می باشند مگر مواردی که قانون تجارت استثنا کرده باشد.

وکالت نوع رایج تر و قدیمی تر مداخله و وساطت ثالث در معاملات است ولی  بازرگانان بنا به ضرورت، انواع دیگری از وساطت را مطرح نموده اند. در این میان حق العمل کاری شکل دستکاری شده وکالت است و حق العمل کار در عین حال که به وکالت معامله می کند تعهدات موکل در برابر طرف معامله را شخصاَ پذیرفته و در واقع در برابر وی نقش اصیل را ایفا می کند. قرارداد حق العمل کاری مابین آمر و حق العمل کار منعقد می شود. پس از انعقاد این قرارداد، حق العمل کار وارد انجام معامله با شخصی می شود که آن را طرف معامله می نامیم.

مهمترین دلیل استفاده از حق العمل کارها، مهارت عالی آنها در انعقاد قرارداد و یا داشتن روابطی برای یافتن مشتری و یا خریدار است. در مواردی که آمر تخصصی در فروش کالای خود نداشته باشد و یا هنگامی برای فراهم سازی بستر معامله برایش مقدور نباشد، از خدمات حق العمل کاری استفاده می کند. مواردی هستند که آمر صرفا جهت فاش نشدن هویتش در  معامله از این خدمات بهره می برد. استفاده از حق العمل کار در موارد مذکور باعث حصول نتیجه بهتر می شود.