قانون مالیات های مستقیم

یکی از قوانین مالیاتی پرکاربرد ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات های مستقیم  است که دولت به‌منظور شفاف‌سازی اطلاعات اقتصادی و توسعه عدالت مالیاتی، در تاریخ 1380/11/27 آن را تصویب کرد.

 در سال ۱۳۹۰ ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌ های مستقیم، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تدوین شد و از تاریخ 1391/01/01 اجرای آن آغاز گردید

طبق ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌ ، مؤدیان حقیقی و حقوقی باید در انتهای هر فصل فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند.

تمامی اشخاص حقیقی که معاملات و هر نوع فـعالیت اقـتصادی انجام می‌دهند و همه اشخاص حقوقی که در دامـنه شــمول قـانون مـالیات‌هــای مسـتقیـم و قانون مالیات بر ارزش افزوده قرار می‌گیرند.

شرکت حسابداری می تواند در زمینه مالی و مالیاتی با ارائه بهترین خدمات رضایت  مشتریان را جلب و جرائم مالیاتی را به حداقل برساند

تعاریف کاربردی و مهم

مالیات مستقیم

معمولا نوعی از مالیات است که پرداخت‌کننده نمی‌تواند آن را به دیگری منتقل کند ، طبق این تعریف، مالیات بر درآمد اشخاص، مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث و… از انواع  مالیات‌های مستقیم به حساب می آیند

مالیات غیرمستقیم

مالیاتی است که به‌طور غیرمستقیم از شهروندان گرفته می‌شود. این مالیات غالباً بر قیمت کالاها و خدمات اضافه‌شده و به مصرف‌کننده منتقل می‌گردد و شامل مالیات بر واردات و مالیات بر معاملات است.

کارت اقتصادی

کارتی است حداقل شامل نام و شماره اقتصادی که در اجرای مفاد ماده 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم از طرف سازمان امور مالیاتی کشور صادر و در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی قرار داده می‌شود.

شماره اقتصادی: شماره منحصر‌ به‌ فردی است که در سازمان امور مالیاتی کشور، به اشخاص حقیقی و حقوقی اختصاص داده می‌شود

 بنا بر ماده 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که شامل این قانون می‌شوند، باید در مرحله اول برای دریافت کارت اقتصادی اقدام کنند

برای انجام معاملات و تحویل فهرست معاملات خود به اداره امور مالیاتی، لازم است شماره اقتصادی مربوط به خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها و فرم‌ها و اوراق مربوط درج کنید.

اشخاص حقیقی: تمام اشخاص حقیقی موضوع قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده که هر نوع معامله و فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند.

اشخاص حقوقی: تمام اشخاص حقوقی موضوع قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده.

مصرف‌کننده نهایـی: منـظور از مـصرف‌کـننده نـهایی، شخص حقیقی است که کالا یا خدمات را متناسب با نیاز خود برای مصارف شخصی خریداری و از آن برای عرضه کالا و خدمات به دیگران استفاده نمی‌کند

طریقه ثبت نام کارت اقتصادی

اشخاص حقیقی و حقوقی باید به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می‌کند، به سامانه www.tax.gov.ir مراجعه و شماره اقتصادی دریافت کنند و سپس در این سامانه ثبت نام کنند.

اشخاص حقیقی

مشمولین بند الف ماده 96 قانون مالیات های مستقیم باید موارد زیر را طبق اصول پذیرفته شده حسابداری نگهداری کنند

۱ ـ دارندگان کارت بازرگانی و کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان‌.

۲ ـ صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی که برای آن‌ها جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه ذیربط صادرشده یا می‌شود.

۳ ـ بهره‌برداران معادن‌.

۴ ـ صاحبان مؤسسات حسابرسی‌، حسابداری و دفترداری‌، خدمات مالی و ارائه‌ دهندگان خدمات مدیریتی‌، مشاوره‌ای‌، انفورماتیک‌، رایانه‌ای اعم از سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و طراحی سیستم.

۵ ـ صاحبان مراکز آموزشی و پرورشی‌، آموزشگاه‌های آزاد، مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی‌.

۶ ـ صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، آسایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها و خانه‌های سالمندان‌.

۷- صاحبان متل‌ها و هتل‌های سه ستاره و بالاتر.

۸ ـ بنکداران‌، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ‌، واسطه‌های‌ مالی‌، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها.

۹ ـ نمایندگان مؤسسه‌های تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی.

۱۰ ـ صاحبان مؤسسات حمل‌ و نقل موتوری‌، زمینی‌، دریایی ‌و هوایی اعم از مسافری یا باربری‌.

۱۱ ـ صاحبان مؤسسات مهندسی و  مهندسی مشاور.

۱۲ ـ صاحبان مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی‌.

مشمولین بند ب ماده ۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم مکلف به ثبت فعالیت های شغلی خود در دفاتر درآمد و هزینه میباشند.

۱ ـ صاحبان کارگاه‌های صنعتی‌.

۲ ـ صاحبان مشاغل ساختمانی‌، تأسیسات فنی و صنعتی‌، نقشه‌کشی‌، نقشه‌برداری، محاسبات فنی و نظارت‌.

۳ ـ چاپخانه‌داران،  لیتوگرافی‌ها، صحاف‌ها،  ارائه‌دهندگان‌خدمات چاپ و گرافیست‌ها.

۴ ـ صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای‌.

۵ ـ وکلا، کارشناسان‌، مترجمان رسمی دادگستری‌، مشاوران حقوقی، حسابداران رسمی و اعضای سازمان‌های نظام‌مهندسی.

۶ ـ محققان‌، پژوهش گران و کارشناسان آزاد که به تهیه و ارائه ‌طرح‌های تحقیقاتی اشتغال دارند.

۷ ـ دلالان‌، حق‌العمل کاران و کارگزاران‌.

۸ ـ صاحبان مراکز فرهنگی ـ هنری‌، فرهنگسراها، کانون‌های حرفه‌ای و انجمن‌های صنفی و تخصصی‌.

۹ ـ صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی‌.

۱۰ ـ صاحبان مشاغل فیلم‌برداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر خدمات سینمایی‌.

۱۱ ـ پزشکان و دندان‌پزشکان که دارای مطب هستند و دامپزشکان که به حرفه دامپزشکی اشتغال دارند.

۱۲ ـ صاحبان آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، سونوگرافی‌ها، الکتروانسفالوگرافی‌ها، سی‌تی‌اسکن‌ها،  سالن‌های ‌زیبایی و دیگر ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی طبی و غیر طبی‌

 داروخانه‌ها، لابراتوار دندان‌سازی، مراکز ترک اعتیاد، مؤسسات ترمیم و کاشت مو، سازندگان اعضای مصنوعی، مراکز بینایی و شنوایی‌سنجی، مشاوره ژنتیک، مشاوره روانسنجی و روانشناسی، دفاتر خدمات پرستاری و مامایی، مراکز خدمات آمبولانس.

۱۳ ـ صاحبان میهمان سراها، میهمان‌پذیرها و مسافرخانه‌ها.

۱۴ ـ صاحبان تالارهای پذیرایی‌، رستوران‌ها، تهیه‌کنندگان ‌غذاهای آماده‌، ارائه‌دهندگان‌خدمات ‌پذیرایی ‌و کرایه ‌دهندگان ‌ظروف‌.

۱۵ ـ صاحبان دفاتر اسناد رسمی‌.

۱۶ ـ صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز و اتوسرویس‌ها.

۱۷ ـ صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های اتومبیل و بنگاه‌های‌ معاملات املاک و آژانس‌های کرایه اتومبیل‌.

۱۸ ـ سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر.

۱۹ ـ عاملان فروش و فروشندگان آهن‌آلات.

۲۰ ـ صاحبان دفاتر خدمات ارتباطی (دفتر خدمات مشترکین تلفن همراه و آژانس‌های پستی)

۲۱ ـ صاحبان دفاتر خدمات دولت الکترونیک و دفاتر خدمات الکترونیک شهر

۲۲ ـ صاحبان جایگاه‌های فرآورده‌های نفتی و گاز (پمپ‌بنزین و گازوئیل و گاز)

۲۳ ـ صاحبان مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی.

۲۴ ـ ناشران و صاحبان مؤسسات انتشاراتی.

۲۵ ـ صاحبان دفاتر خدمات پیک موتوری.

۲۶ ـ صاحبان دفاتر مسافرتی و جهانگردی.

۲۷ ـ شیرینی فروشان و قنادی‌های دارای کارگاه.

۲۸ ـ صاحبان کارگاه‌های تولید نان‌های حجیم ـ فانتزی و صنعتی.

۲۹ ـ صاحبان مصالح‌فروشی‌ها.

جرائم ماده 169 به شرح زیر می باشد:

1. عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله حسب مورد یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران

 یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود، مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% مبلغ مورد معامله‌ای که بدون رعایت ضوابط این دستورالعمل انجام‌شده است.

2. عدم ارائه فهرست معاملات، مشمول جریمه‌ای معادل ۱% مبلغ معاملاتی که فهرست آن‌ها ارائه نشده خواهد بود.
3. استفاده‌کنندگان از شماره اقتصادی دیگران نسبت به مالیات بر درآمد و همچنین جرائم موضوع این ماده با اشخاصی که شماره اقتصادی آنان مورداستفاده قرارگرفته است مسئولیت تضامنی خواهند داشت.
4. در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری و فروشنده نسبت به اجرای تکلیف موضوع بند (۲- ۲) این دستورالعمل اقدام نماید خریدار با توجه به مسئولیت تضامنی مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% مبلغ مورد معامله خواهد بود.
5. عدم ارائه صورتحساب‌های مربوط به خریدهای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بندهای الف و ب ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم در سال عملکرد و سال بعد از آن که مورد درخواست مأموران مالیاتی قرار گیرد

مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰% مبلغ صورتحساب‌های ارائه نشده خواهد بود.

6. در صـورت تـعدد جـرائـم بـرای یـک معـامـله حداکثر جریمه قابل مطالبه ۱۰% مبلغ مورد معامله خواهد بود و جرائم موضوع هر یک از تخلفات مذکور در بند فوق قابل‌جمع نخواهد بود
7. هرگونه جعل ، تقلب ، معاملات غیر واقعی ، سو استفاده و تبانی اشخاص موضوع این دستور عمل در ارتباط با صدور صورتحساب و شماره اقتصادی خلاف مقررات بوده

و ضمن مسئولیت تضامنی ، مطابق با قانون مبارزه با پولشویی قانون ارتقا سلامت نظام اداری و سایر قوانین و مقررات مربوط اقدام خواهد گردید.

مواردی که باعث ابطال کارت اقتصادی می شود

1. فوت اشخاص حقیقی
2. در صورت اعلام اشخاص حقیقی مبنی بر خاتمه فعالیت اقتصادی
3. انحلال اشخاص حقوقی ثبت شده پس از اتمام عملیات تصفیه و سایر اشخاص حقوقی پس از لغو مجوز ذی ربط.
4. صدور حکم مراجع قضایی مبنی بر ابطال کارت اقتصادی