تفاوت بیمه اختیاری و اجباری چیست؟ کدام یک مزایای بیشتری دارد؟ آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که وقتی شغل شما به بیمه تأمین اجتماعی نیاز ندارد، چطور می‌توانید از مزایای آن بهره‌مند شوید؟ آیا برای شما که در مشاغل آزاد کار می‌کنید، بیمه اختیاری یک راهکار مناسب است یا باید به بیمه اجباری توجه کنید؟
بیمه اجباری مخصوص کارگران و کارمندانی است که تحت پوشش قانون کار فعالیت می‌کنند و کارفرما موظف به پرداخت 23% از حق بیمه آن‌هاست، درحالیکه بیمه‌شده تنها 7% را پرداخت می‌کند. این بیمه شامل مزایایی مانند بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت و بیمه بیکاری است. در عوض، بیمه اختیاری برای افرادی است که کارفرما ندارند (مانند مشاغل آزاد یا خانه‌داران) و متقاضی باید کل 27% حق بیمه را خودش پرداخت کند. این بیمه نیز خدمات درمانی، بازنشستگی و ازکارافتادگی را پوشش می‌دهد اما شامل بیمه بیکاری نمی‌شود. به‌طورکلی، بیمه اجباری به‌دلیل مشارکت کارفرما و پوشش کامل‌تر مزایای بیشتری دارد.
اگر شاغل هستید و کارفرما دارید، بیمه اجباری بهتر است، چون بخشی از هزینه بیمه را کارفرما پرداخت می‌کند و شامل بیمه بیکاری هم می‌شود. اگر شغل آزاد دارید یا خانه‌دار هستید، بیمه اختیاری گزینه مناسبی است، چون می‌توانید سابقه بیمه جمع کنید و از خدمات درمانی و بازنشستگی بهره‌مند شوید.
تامین اجتماعی چه بیمه‌هایی را ارائه می‌کند؟
بیمه‌هایی که سازمان تامین اجتماعی به بیمه‌گزاران ارائه می‌دهد در دو دسته جای می‌گیرند:
- اجباری
- خویش فرما
بیمه اجباری چیست؟
بیمه اجباری تأمین اجتماعی نوعی بیمه است که طبق قانون، تمام کارگران و کارمندانی که تحت پوشش قانون کار فعالیت می‌کنند، باید از آن برخوردار شوند. در این بیمه، کارفرما موظف است ۲۳٪ از حقوق کارکنان را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند و ۷٪ دیگر را از حقوق کارگر کسر کرده و واریز نماید، بنابراین مجموع حق بیمه ۳۰٪ از حقوق فرد است. بیمه اجباری شامل مزایایی مانند بازنشستگی، ازکارافتادگی، مستمری بازماندگان، خدمات درمانی و بیمه بیکاری می‌شود. این بیمه نقش مهمی در حمایت از حقوق کارگران و تأمین امنیت شغلی آن‌ها دارد.
پوشش‌های بیمه اجباری
این بیمه‌نامه مشمولین خود را تحت پوشش موارد زیر قرار می‌دهد:
- پرداخت هزینههای درمان بیماریها، حوادث و بارداری
- پرداخت مستمری دوران بازنشستگی
- مستمری در صورت از کارافتادگی بیمه گزار
- مستمری بازماندگان بیمه گزار
- مقرری در مورد بیمه بیکاری
- کمک هزینه ازدواج
بیمه اختیاری چیست و چه شرایطی دارد؟
بیمه اختیاری تأمین اجتماعی نوعی بیمه است که برای افرادی که تحت پوشش بیمه اجباری نیستند، مانند مشاغل آزاد، خانه‌داران، دانشجویان یا کسانی که کارفرما ندارند، طراحی شده است. این افراد می‌توانند با پرداخت حق بیمه شخصی، از مزایایی مانند بازنشستگی، مستمری بازماندگان، ازکارافتادگی و خدمات درمانی بهره‌مند شوند، اما بیمه بیکاری شامل آن‌ها نمی‌شود.
شرایط ثبت نام بیمه اختیاری تامین اجتماعی
شرایط بیمه اختیاری در قرارداد تامین اجتماعی به صورت زیر بیان شده است:
- دارا بودن حداقل سن ۱۸ و حداکثر ۵۰ سال (مرد و زن): اگر هنگام تقاضای بیمه، سن متقاضی بیش از ۵۵ سال باشد باید معادل مدت مازاد سنی، سابقه حق بیمه را بپردازد. به طور مثال، اگر متقاضی هنگام تقاضای بیمه ۶۰ سال سن داشته باشد هنگام درخواست بیمه باید ۵ سال، حق بیمه پرداخت کند.
- دارا بودن حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه
- متقاضی بیمه نباید در کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی، مشغول به کار باشد.
- متقاضی بیمه درصورت داشتن بیش از ده سال سابقه پرداخت حق بیمه، با هر سنی می‌تواند تحت پوشش این بیمه قرار گیرد.
پیشنهاد داغ مطالعه : مشاغل معاف از مالیات کارتخوان
اختیارات بیمه‌گذار در بیمه اختیاری
در بیمه اختیاری تأمین اجتماعی، بیمه‌گذار (فرد بیمه‌شده) اختیارات متعددی دارد که به او امکان مدیریت بهتر بیمه خود را می‌دهد. برخی از مهم‌ترین اختیارات بیمه‌گذار عبارت‌اند از:
- انتخاب میزان حقوق مبنای پرداخت حق بیمه
- امکان تمدید یا قطع بیمه در هر زمان
- انتخاب روش پرداخت حق بیمه
- امکان انتقال سابقه بیمه به بیمه اجباری
- دریافت دفترچه درمانی تأمین اجتماعی
- امکان دریافت مستمری بازنشستگی و ازکارافتادگی
- فرد می‌تواند حقوقی را که بر اساس آن حق بیمه پرداخت می‌کند، در محدوده حداقل و حداکثر حقوق مصوب تعیین کند. این مبلغ مستقیماً بر میزان مستمری بازنشستگی و سایر مزایا تأثیر می‌گذارد.
- فرد می‌تواند بیمه اختیاری خود را ادامه دهد یا در صورت عدم تمایل، پرداخت حق بیمه را متوقف کند (که البته باعث قطع سوابق بیمه‌ای خواهد شد).
- بیمه‌گذار می‌تواند انتخاب کند که حق بیمه را به‌صورت ماهانه، سه‌ماهه یا شش‌ماهه پرداخت کند.
- درصورت یافتن شغل و مشمول شدن در بیمه اجباری، سوابق بیمه اختیاری به‌طور کامل به بیمه اجباری منتقل می‌شود و محاسبه خواهد شد.
- بیمه‌گذار می‌تواند از خدمات درمانی تأمین اجتماعی استفاده کند، البته ممکن است برخی خدمات (مانند هزینههای بیمارستانی) محدودیت‌هایی نسبت به بیمه اجباری داشته باشند.
- درصورت تکمیل شرایط لازم (مانند سابقه بیمه کافی و رسیدن به سن بازنشستگی)، فرد می‌تواند از مزایای بازنشستگی یا ازکارافتادگی استفاده کند.
- این اختیارات باعث می‌شود بیمه اختیاری برای افراد فاقد کارفرما یک گزینه انعطاف‌پذیر و کاربردی باشد.
تعهدات بیمه تامین اجتماعی در قبال بیمه‌شدگان اختیاری
در بیمه اختیاری تأمین اجتماعی، سازمان تأمین اجتماعی در قبال بیمه‌شدگان تعهداتی دارد که شامل ارائه خدمات مختلف در ازای پرداخت حق بیمه توسط فرد بیمه‌شده است. مهم‌ترین مزایای بیمه اختیاری ۲۷ درصد عبارت‌اند از:
خدمات درمانی
- ارائه دفترچه بیمه تأمین اجتماعی برای دریافت خدمات درمانی در مراکز طرف قرارداد
- پوشش بخشی از هزینههای درمانی، بستری، جراحی و داروها (البته ممکن است برخی خدمات بیمارستانی محدودتر از بیمه اجباری باشد)
بازنشستگی
پرداخت مستمری بازنشستگی در صورت داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه و رسیدن به ۶۰ سالگی برای مردان و ۵۵ سالگی برای زنان یا داشتن ۳۰ سال سابقه بیمه بدون محدودیت سنی
ازکارافتادگی
پرداخت مستمری ازکارافتادگی درصورت اثبات ناتوانی کامل بیمه‌شده در ادامه کار، طبق نظر کمیسیون پزشکی تأمین اجتماعی
مستمری بازماندگان
در صورت فوت بیمه‌شده، بازماندگان واجد شرایط (همسر، فرزندان و والدین وابسته) می‌توانند مستمری دریافت کنند.
احتساب سوابق بیمه‌ای
سازمان متعهد است سوابق بیمه‌ای فرد را حفظ کند و در صورت ورود به بیمه اجباری، این سوابق را به بیمه جدید منتقل کند.
این تعهدات، بیمه اختیاری را به گزینه‌ای مناسب برای افراد فاقد بیمه اجباری تبدیل می‌کند، هرچند که شامل بیمه بیکاری و برخی حمایت‌های دیگر مانند غرامت دستمزد ایام بیماری و زایمان نمی‌شود.
پیشنهاد داغ مطالعه : مالیات ارزهای دیجیتال و رمزارزها در ایران چقدر است؟
معایب ثبت نام بیمه اختیاری تامین اجتماعی
بیمه اختیاری تأمین اجتماعی هرچند که مزایای مهمی مانند بازنشستگی، ازکارافتادگی و خدمات درمانی دارد، اما دارای معایبی نیز هست که باید پیش از ثبت‌نام مورد توجه قرار گیرد. مهم‌ترین معایب این بیمه عبارت‌اند از:
پرداخت کامل حق بیمه توسط فرد بیمه‌شده
برخلاف بیمه اجباری که کارفرما ۲۳٪ و کارگر ۷٪ را پرداخت می‌کند، در بیمه اختیاری کل ۲۷٪ حق بیمه بر عهده فرد است که ممکن است برای برخی افراد سنگین باشد.
عدم برخورداری از بیمه بیکاری
در صورت از دست دادن منبع درآمد، فرد بیمه‌شده نمی‌تواند از مستمری بیمه بیکاری بهره‌مند شود، زیرا این بیمه شامل بیمه بیکاری نمی‌شود.
عدم پوشش غرامت دستمزد ایام بیماری و زایمان
بیمه‌شدگان اختیاری در صورت بیماری یا زایمان، غرامت دستمزد ایام بیماری یا مرخصی زایمان دریافت نمی‌کنند، درحالیکه در بیمه اجباری این حمایت‌ها وجود دارد.
هزینههای درمانی بیشتر نسبت به بیمه اجباری
هرچند بیمه اختیاری شامل خدمات درمانی تأمین اجتماعی است، اما برخی خدمات ممکن است پوشش کمتری داشته باشند یا سهم پرداختی بیمه‌شده بیشتر باشد.
لزوم پرداخت منظم حق بیمه
در صورت عدم پرداخت حق بیمه به مدت سه ماه متوالی، قرارداد بیمه لغو شده و فرد باید دوباره برای بیمه‌شدن اقدام کند، که ممکن است شرایط سخت‌تری داشته باشد.
حداقل سابقه لازم برای دریافت مستمری بازنشستگی
برای بازنشستگی در بیمه اختیاری، فرد باید حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه داشته باشد و به سن بازنشستگی برسد. اگر سابقه کافی نداشته باشد، امکان دریافت مستمری وجود ندارد.
نرخ حق بیمه اختیاری و پرداخت هزینه بیمه اختیاری تامین اجتماعی
در بیمه اختیاری، بیمه‌شده باید ۲۷٪ از حقوق انتخابی خود را به‌عنوان حق بیمه پرداخت کند. این مبلغ شامل هزینههای مربوط به بازنشستگی، ازکارافتادگی و درمان می‌شود.
نحوه محاسبه حق بیمه
میزان پرداختی حق بیمه بر اساس حقوقی که فرد هنگام ثبت‌نام انتخاب می‌کند تعیین می‌شود. حداقل و حداکثر حقوق مبنا هر سال توسط شورای عالی کار مشخص می‌شود.فرمول محاسبه
حق بیمه = ۲۷٪ × حقوق انتخابی بیمه‌شده
مثلاً اگر حداقل حقوق سالانه ۱۴۰۳ (به‌عنوان مثال) ۱۰ میلیون تومان باشد:
حق بیمه ماهانه = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۲۷٪ = ۲,۷۰۰,۰۰۰ تومان
نحوه پرداخت حق بیمه
- پرداخت می‌تواند ماهانه، سه‌ماهه یا شش‌ماهه انجام شود.
- مهلت پرداخت تا پایان ماه بعد است و در صورت تأخیر بیش از ۳ ماه متوالی، بیمه قطع می‌شود.
- پرداخت از طریق درگاه اینترنتی تأمین اجتماعی، اپلیکیشن‌های بانکی یا مراجعه حضوری انجام می‌شود.
شرایط بازنشستگی بیمه اختیاری تامین اجتماعی
شرایط بازنشستگی در بیمه اختیاری تأمین اجتماعی به‌طور کلی مشابه بیمه اجباری است، اما برای افرادی که تحت پوشش بیمه اختیاری هستند، تعدادی ویژگی خاص وجود دارد. این شرایط عبارتند از:
سن بازنشستگی
- برای مردان، سن بازنشستگی ۶۰ سال است.
- برای زنان، سن بازنشستگی ۵۵ سال است.
حداقل سابقه بیمه
- حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه در تأمین اجتماعی برای دریافت مستمری بازنشستگی لازم است. اگر بیمه‌شده به سن بازنشستگی برسد، اما سابقه کافی نداشته باشد، می‌تواند برای تکمیل سابقه بیمه به بیمه اجباری منتقل شود.
- برای دریافت مستمری بازنشستگی بدون محدودیت سنی، فرد باید حداقل ۳۰ سال سابقه بیمه داشته باشد.
میزان مستمری بازنشستگی
مستمری بازنشستگی بر اساس میانگین حقوق انتخابی فرد در طول مدت بیمه‌پردازی محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، میزان مستمری بستگی به مجموع پرداختی‌های فرد و مدت زمان پرداخت حق بیمه دارد.
شرایط برای افرادی که پیش از سن بازنشستگی فوت کنند
در صورت فوت بیمه‌شده قبل از سن بازنشستگی، بازماندگان واجد شرایط (همسر، فرزندان، والدین وابسته) می‌توانند از مستمری بازماندگان بهره‌مند شوند.
انتقال سوابق بیمه به بیمه اجباری
اگر فردی بیمه اختیاری را داشته باشد و سپس به شغل جدیدی وارد شود که تحت پوشش بیمه اجباری است، سوابق بیمه اختیاری به بیمه اجباری منتقل خواهد شد و محاسبات بازنشستگی بر اساس آن انجام می‌شود.
نحوه درخواست مستمری بازنشستگی
بیمه‌شدگان می‌توانند درخواست مستمری بازنشستگی را پس از رسیدن به سن بازنشستگی و داشتن سابقه کافی به سازمان تأمین اجتماعی ارائه دهند. برای این منظور باید مدارک لازم (مانند شناسنامه، کارت ملی، سوابق بیمه و…) را به سازمان تأمین اجتماعی تحویل دهند.
در پایان این مقاله تفاوت‌ها را در یک قاب ببینید:
ویژگی‌ها | بیمه اجباری | بیمه اختیاری |
تعریف | بیمه‌ای که برای تمام کارگران و کارمندان تحت پوشش قانون کار الزامی است و کارفرما موظف به پرداخت آن است. | بیمه‌ای که افراد فاقد کارفرما (مثل مشاغل آزاد یا خانه‌داران) می‌توانند به‌صورت داوطلبانه انتخاب کنند. |
پرداخت حق بیمه | کارفرما 23% و کارگر 7% (در مجموع 30% از حقوق) را پرداخت می‌کنند. | فرد بیمه‌شده باید کل 27% را شخصاً پرداخت کند. |
مشمولین | کارکنان شرکت‌ها، کارخانه‌ها، ادارات و تمام کسانی که تحت قانون کار فعالیت دارند. | افرادی که شغل آزاد دارند، خانه‌داران، دانشجویان و کسانی که تحت پوشش بیمه اجباری نیستند. |
پوشش درمانی | دارد، شامل خدمات درمانی، بیمارستانی و دفترچه بیمه تأمین اجتماعی. | دارد، اما گاهی محدودیت‌هایی دارد (مثلاً برای بستری در بیمارستان‌های دولتی). |
بازنشستگی | بعد از 30 سال سابقه و رسیدن به سن بازنشستگی (50 یا 60 سال) قابل دریافت است. | شرایط مشابه بیمه اجباری دارد ولی سابقه پرداخت بیمه مهم است. |
بیمه بیکاری | دارد، اگر کارگر بدون میل خود بیکار شود، می‌تواند بیمه بیکاری دریافت کند. | ندارد، چون فرد به‌صورت داوطلبانه بیمه‌شده است و کارفرمایی در کار نیست. |
ازکارافتادگی و فوت | شامل ازکارافتادگی جزئی، کلی و مستمری برای بازماندگان می‌شود. | شامل ازکارافتادگی و مستمری بازماندگان است ولی شرایط خاصی دارد. |
خدمات پدیده حساب
- امور مالیاتی
- امور حسابرسی
- امور ثبتی
- امور حسابداری
- نیروی انسانی
- اعزام نیرو
- وکالت اداری
- تامین اجتماعی
آخرین اخبار و مقالات
اخبار
آخرین اخبار پدیده حساب
ویدئو های آموزشی
آموزش های متنوع حسابداری
مقالات
مقالات مرتبط با حسابداری
مشاوره رایگان
در صورت نیاز به مشاوره رایگان فقط کافیست شماره تماستان را در فیلد زیر وارد کنید. همکاران ما در اولین فرصت با شما تماس خواهند گرفت.
لینک های مرتبط
- قوانین اداره مالیات
- استاندارد های حسابرسی
- دانلود نرم افزار پارسیان
مطالب مرتبط
خدمات پدیده حساب
- امور مالیاتی
- امور حسابرسی
- امور ثبتی
- امور حسابداری
- نیروی انسانی
- اعزام نیرو
- وکالت اداری
- تامین اجتماعی
مشاوره رایگان
در صورت نیاز به مشاوره رایگان فقط کافیست شماره تماستان را در فیلد زیر وارد کنید. همکاران ما در اولین فرصت با شما تماس خواهند گرفت.
لینک های مرتبط
- قوانین اداره مالیات
- استاندارد های حسابرسی
- دانلود نرم افزار پارسیان